چندثانیه نوشت: در روزهایی که مصرف رسانهای در کشور بهطور چشمگیری به سمت پلتفرمهای آنلاین و سرویسهای نوین حرکت کرده است، موضوع حق پخش مسابقات جام جهانی بار دیگر بحثی جدی درباره انحصار رسانهای در ایران ایجاد کرده است.
صدا و سیما اعلام کرده چون «مالک رسمی حق پخش» این رقابتهاست، پلتفرمهای آنلاین حق خرید و پخش این مسابقات را ندارند. این موضعگیری در حالی صورت گرفته که در بسیاری از کشورها، حقوق پخش بهصورت تفکیکشده و در مدلهای متنوعی قابل خریداری است و انحصار کامل یک نهاد بر پخش دیجیتال عملاً غیرمتعارف محسوب میشود.
این موضوع واکنش گسترده کارشناسان، فعالان رسانه و حقوقدانان را برانگیخته است؛ چرا که در عمل، صدا و سیما با اتکا به یک حق انحصاری، فضای رقابت را برای پلتفرمهای بخش خصوصی محدود میکند و خود نیز از همان شیوههای پخش سنتی و تککاناله استفاده میکند، بدون آنکه پاسخگوی پیامدهای این محدودسازی باشد.
در این میان، نام ساترا نیز بیش از همیشه مطرح شده است. این نهاد که رسماً زیرمجموعه صدا و سیماست، در سالهای اخیر نشان داده وظایف نظارتیاش را عمدتاً در راستای صیانت از منافع سازمان مادر انجام میدهد. منتقدان میگویند این ساختار نظارتی «بیطرف» نیست و طبیعتاً امکان رقابت سالم را از اکوسیستم رسانهای کشور سلب میکند.
به باور آنان، وقتی مرجع قانونی نظارت بر پلتفرمها زیرمجموعه همان سازمانی است که رقیب مستقیم پلتفرمها محسوب میشود، اصل عدالت رقابتی نقض میشود و تصمیمات به سمت حفظ انحصار موجود حرکت میکند.
این رویه نهتنها امکان سرمایهگذاری در حوزه رسانه دیجیتال را کاهش میدهد، بلکه از منظر مخاطب نیز نتیجهای جز محدودیت دسترسی، کاهش کیفیت خدمات و نبود گزینههای متنوع به همراه ندارد.
در شرایطی که اغلب کشورها در حال گسترش آزادی رسانهای، حمایت از پلتفرمهای خصوصی و تقویت رقابت سالم هستند، چنین ساختار انحصاری مانعی جدی بر سر راه توسعه صنعت رسانه مدرن در ایران به شمار میرود.
به بیان روشنتر، تصمیم صدا و سیما درباره حق پخش جام جهانی تنها یک اختلاف تجاری ساده نیست؛ بلکه نمادی از یک الگوی مدیریتی انحصارگراست که تلاش میکند در برابر تغییرات تکنولوژیک و خواست مخاطبان مقاومت کند. رویهای که اگر بازنگری نشود، میتواند شکاف میان رسانه رسمی و افکار عمومی را بیش از پیش عمیق کند.
